Bosna Hersek'in karla kaplı sokakları, sıcacık insanları ve doyumsuz lezzetleri arasında geçirdiğim bir haftada, Saraybosna ve Mostar'ın derin tarihini ve kültürünü keşfettim. Bu gezimde ağırlıklı olarak bu iki büyüleyici şehre odaklandım. Size, bu iki şehirde gördüklerimi, tattığım lezzetleri ve Bosna'nın yakın tarihine dair izlenimlerimi anlatacağım.
Bosna Hersek Hakkında
Balkanların kalbinde yer alan Bosna Hersek, karmaşık bir federal yapıya sahip. Ülke, Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska) olmak üzere iki ana entiteye ayrılıyor. Özellikle yakın tarihte yaşanan çatışmalar ve etnik ayrışmalar nedeniyle hala belirgin farklılıklar bulunuyor.
Federal Yapı Bilgisi
Bosna Hersek'te iki ana federal bölge vardır: Bosna-Hersek Federasyonu (çoğunlukla Boşnaklar ve Hırvatlar) ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska). Brčko Bölgesi ise özel statüye sahip üçüncü bir idari birimdir.
Saraybosna'da İlk İzlenimlerim
Saraybosna, Doğu ve Batı kültürlerinin harmanlandığı eşsiz bir şehir. Şehrin batı tarafında modern binalar ve alışveriş merkezleri bulunurken, doğu tarafında Osmanlı döneminden kalma tarihi yapılar yer alıyor.
Saraybosna'da Gezilecek Yerler
Baščaršija (Başçarşı) Bölgesi
Saraybosna'nın kalbi olan Başçarşı, Osmanlı döneminden kalma dar sokakları ve tarihi yapılarıyla göz kamaştırıyor. Burada yüzlerce yıllık zanaatkâr dükkânları, restoranlar ve kafeler bulunuyor. Özellikle bakırcılar çarşısını mutlaka gezmelisiniz.
Sebilj Çeşmesi
Başçarşı meydanındaki Sebilj çeşmesinden su içenlerin Saraybosna'ya tekrar geleceklerine inanılır. Bu ahşap Osmanlı çeşmesi, şehrin en tanınmış sembollerinden biridir ve etrafında her zaman güvercinler bulunur.
Saraybosna'da Bakır İşçiliği
Başçarşı'da her köşede göreceğiniz bakır işleme dükkanları, Bosna'nın en eski zanaatlarından birini yaşatıyor. El yapımı cezveler ve Osmanlı motifli tabaklar en popüler hediyelik eşyalar arasında.
Latin Köprüsü ve Saraybosna Suikastı Müzesi
Birinci Dünya Savaşı'nın fitilini ateşleyen olayın gerçekleştiği yer olan Latin Köprüsü, tarihi önemi büyük bir noktadır. Hemen yanında bulunan müzede, Avusturya-Macaristan Arşidükü Franz Ferdinand'ın öldürülmesinin detaylarını öğrenebilirsiniz.
Tarihsel Dönüm Noktası
28 Haziran 1914'te bu köprünün yanında gerçekleşen suikast, I. Dünya Savaşı'nı başlatan kıvılcım olmuştur. Gavrilo Princip'in tam olarak durduğu yerde bugün bir plaket bulunmaktadır.
Gazi Hüsrev Bey Camii
1531 yılında inşa edilen bu Osmanlı camisi, Saraybosna'nın en önemli İslami yapılarından biridir. Avlusunda bulunan şadırvan ve etrafındaki medrese, kütüphane ve imarethane ile birlikte bir kompleks oluşturmaktadır.
Aliya İzzetbegoviç'in Mezarı
Bosna Hersek'in bağımsızlık mücadelesinin lideri ve ilk cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç'in mezarı, şehrin önemli ziyaret noktalarından biridir.
Savaşın İzleri: Soykırım Müzesi
Bosna Savaşı (1992-1995) sırasında yaşanan acı olayları anlatan Soykırım Müzesi, ziyaretçilere savaşın dehşetini ve Boşnak halkının yaşadığı zorlukları anlatıyor.
Yaşayan Ateş Anıtı
Saraybosna'daki Yaşayan Ateş Anıtı, Bosna Savaşı'nda hayatını kaybedenlerin anısına yapılmış önemli bir anıttır.
Mostar ve Tarihi Köprüsü
Neretva Nehri üzerindeki ikonik köprüsüyle ünlü Mostar, Bosna Hersek'in en çok ziyaret edilen şehirlerinden biridir. Stari Most (Eski Köprü) olarak bilinen köprü, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alıyor.
Köprü Atlayıcıları
Yaz aylarında yerel gençler, turistlerden topladıkları para karşılığında 24 metre yükseklikteki köprüden Neretva Nehri'ne atlıyorlar. Bu, yüzlerce yıllık bir gelenektir, ancak kış aylarında suyun çok soğuk olması nedeniyle gösterilere ara verilir.
Mostar Eski Şehir
Mostar'ın tarihi dokusu, dar sokakları ve taş evleriyle ünlü eski şehir bölgesi, ziyaretçilere adeta zamanda yolculuk yaptırıyor.
Mostar'da Türk İzleri
Mostar'da gezerken Kayseri Belediyesi'nin varlığını görmek bizi oldukça şaşırttı. Türkiye'nin birçok belediyesi, Bosna Hersek'teki tarihi yapıların restorasyonuna katkıda bulunuyor.
Boşnak Mutfağı
Bosna Hersek mutfağı, Osmanlı, Akdeniz ve Orta Avrupa mutfaklarının etkisiyle şekillenmiştir. Et ağırlıklı yemekleri ve tatlıları ile ünlüdür.
Çorbalar ve Başlangıçlar
Soğuk kış günlerinde Boşnak çorbaları içinizi ısıtacak:
- Ječmena çorbası: Dana etli, hafif baharatlı ve büyük porsiyonlarda bakır tabaklarda servis edilen, soğuk kış günleri için ideal.
- Begova çorbası: Tavuk suyu bazlı, içinde bamya, havuç ve özel baharatlar bulunan, kaymakla zenginleştirilen lezzetli bir çorba.
Boşnak Börekleri ve Mantısı
Bosna'da börekler ve mantı, turistlerin en çok tercih ettiği lezzetlerden. Özellikle odun ateşinde pişirilen, tepsinin üstüne köz konularak servis edilen börekler en otantik deneyimi sunuyor. Çarşı içinde birkaç farklı börekçiyi denedik ve hepsinde lezzet standardının yüksek olduğunu gördük.
Börek İpucu
Bosna'da en iyi börekler için odun ateşinde pişirim yapan yerli börekçileri tercih edin. Gerçek bir Boşnak böreğinde hamur incecik açılır ve içi cömertçe doldurulur. 2024 fiyatları oldukça makul.
Boşnak böreklerinin başlıca çeşitleri:
- Burek: Kıymalı börek (sadece bu çeşit "burek" olarak adlandırılır)
- Sirnica: Peynirli börek
- Krompiruša: Patatesli börek
- Tikvenica: Kabaklı börek
Börek kadar popüler olan Boşnak mantısı da mutlaka denenmesi gereken lezzetlerden:
Esnaf Lokantaları
Saraybosna'da yerel lezzetleri tatmak için esnaf lokantaları ideal. Bu lokantalar genellikle ev yemekleri ve geleneksel Boşnak yemekleri sunuyor. Uygun fiyatları ve otantik atmosferleriyle hem yerel halk hem de turistler tarafından sıkça tercih ediliyor.
-esnaf-lokantasi-400.jpeg)
İnat Restoranı
İnat Restoranı, Saraybosna'nın en ünlü restoranlarından biri. Geleneksel Boşnak yemeklerini modern bir sunumla servis ediyor. İsminin hikâyesi de ilginç - 1878'de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu şehri işgal ettiğinde, belediye binası yapılacak yerdeki evini terk etmeyi reddeden bir Boşnak'ın hikâyesinden geliyor.
Zengin Boşnak Kahvaltısı
Bosna'da kahvaltı oldukça zengin ve doyurucu. Özellikle kaymak, kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi. Kaymak çeşitlerinin tadına bakmak için yerel pazarları ziyaret etmenizi öneririm. Burada satılan ev yapımı kaymakların farklı olgunluk derecelerinde olanlarını bulabilirsiniz.
Boşnak Kahvesi
Boşnak kahvesi, Türk kahvesine çok benzer ancak kendine özgü hazırlanma ve servis ritüelleri vardır. Bakır cezvede pişirilir ve geleneksel fincanlarla servis edilir. Kahvenin yanında genellikle lokum veya rahat-ul hulkum da ikram edilir. Morica Han gibi tarihi mekânlarda içilen Boşnak kahvesi, sadece bir içecek değil aynı zamanda kültürel bir deneyimdir.
Tatlılar ve Geleneksel İçecekler
Bosna Hersek'in tatlı dünyası da en az tuzlu lezzetleri kadar zengin. Özellikle kış mevsiminde sıcak içecekler ve şerbetli tatlılar favorilerimiz oldu:
- Trileçe: Türkiye'deki versiyonlarına benzeyen ancak daha kremsi olan süt tatlısı.
- Baklava: Cevizli ve şerbetli, klasik Osmanlı tatlısı.
- Boza: Darı veya mısırdan yapılan, hafif ekşimsi lezzete sahip fermente içecek.
- Salep: Kış aylarının vazgeçilmez içeceği, Bosna'da biraz daha baharatlı yapılıyor.
Yerel Pazarlar
Saraybosna'daki yerel pazarlar, şehrin günlük yaşamını gözlemlemek ve yerel ürünleri tatmak için harika yerler. Özellikle Markale Pazarı, hem tarihi önemi hem de canlı atmosferiyle görülmeye değer. Burada mevsimlik sebze ve meyveler, ev yapımı peynirler, kurutulmuş et ürünleri ve yerel baharatlar bulabilirsiniz.
Ulaşım Bilgileri
Şehir İçi Ulaşım
Şehirde iki otogar bulunuyor: Ana otogar ve Republika Srpska bölgesindeki Doğu Saraybosna otogarı. Şehir içi ulaşımda tramvaylar, otobüsler ve troleybüsler kullanılıyor. Tek yön bilet fiyatları yaklaşık 1.5-2 KM civarında.
Tramvay Bilgisi
Saraybosna'daki tramvayların bazıları 1980'li yıllarda Türkiye'den hibe edilmiştir. Bu nedenle içlerinde Türkçe yazılar görebilirsiniz.
Türkiye'nin Bosna'ya Katkıları
Türkiye, Bosna Hersek'teki birçok tarihi yapının restorasyonuna katkıda bulunuyor. Saraybosna'da Osmangazi Belediyesi'nin Başçarşı'daki restorasyon çalışmaları bunun bir örneği.
Dini Yapılar
Bosna Hersek, farklı dinlere ait yapıların bir arada bulunduğu nadir ülkelerden biri. Saraybosna'da cami, kilise ve sinagog birbirine çok yakın mesafelerde bulunuyor.
Son Notlar
Saraybosna ve Mostar, tarihî dokusu, yemekleri ve misafirperver insanlarıyla kesinlikle keşfedilmeye değer yerler. Kış mevsiminde ziyaret etmek, turistlerin daha az olduğu, daha otantik bir deneyim yaşamanızı sağlayabilir. Eğer Boşnak mutfağını merak ediyor, lezzetli ve ekonomik yemekler yemek istiyorsanız bu şehirleri mutlaka ziyaret etmelisiniz!
